آخرین مطالب
امکانات وب
بسم الله الرحمن الرحیم
عنوان تحقیق :
اختلال شخصیت خود شیفته
محقق :
نسرین صمدی
فهرست
شخصیت چیست؟ .........................................................................................................................................3
تعریف اختلالهای شخصیت.........................................................................................................................3
تعریف شخصیت خود شیفته.....................................................................................................................4
تاریخچه ...................................................................................................................... 5
همه گیر شناسی.......................................................................................................... 6
عوامل سبب شناختی احتمالی در اختلالهای شخصیت.............................................. 6
ویژگیها وخصایص بالینی............................................................................................................................7
تشخیص افتراقی ...................................................................................................... 10
تشخیص.........................................................................................................................................................11
ویژگیهای تشخیصی ...................................................................................................................................12
ویژگیها و اختلالهای همراه........................................................................................................................15
ویژگیهای خاص وابسته به سن وجنسیت.......................................................................................... 16
شیوع............................................................................................................................................................. 16
بزرگ منشی در اختلال شخصیت خودشیفته ................................................................................... 16
درمان.............................................................................................................................21
رویکرد روان پویشی....................................................................................................21
درمان شناختی – رفتاری................................................................................................................. 22
دارو درمانی ................................................................................................................. 22
منابع............................................................................................................................. 23
شخصیت چیست؟
در تعریف شخصیت می توان گفت که شخصیت،الگوهای معینی از رفتارو شیوه های تفکر است که نحوه سازگاری شخص را با محیط تعیین می کنند.هنگامی که درباره رفتار بحث می کنیم به شخصیت اجتماعی اشاره داریم،یعنی به آن قسمت از "شخص" که دیگران میبینند ومی شنوند،همان تصویری که شخص از خودش به دنیا عرضه می کند.شخصیت اجتماعی هر کس شامل حرکات واطوار ظاهری(مثل طرز سخن گفتن ونحوه را رفتن)،خلق وخوی کلی(یعنی روی هم رفته خوش خلق یا بدخلق بودن)ونحوه واکنش در برابر شرایط تهدید کننده وهمچنین نگرشهای مشاهده شده وبسیاری از واکنشهای دیگروی است.با این حال، شخصیت دارای جنبه خصوصی ونا آشکاری نیز می باشد.جنبه خصوصی شخصیت شامل تخیلات،تفکراتوتجاربی است که شخص نمی خواهد دیگران را در انها سهیم کند.از ان جایی که شخصیت خصوصی به دشواری قابل مطالعه است لذا روان شناسان توجه خود را به مطالعه شخصیت اجتماعی متمرکز کرده اند. .(اتکینسون،واتکینسون وهیلگارد،محمد نقی براهنی وهمکاران،١۳٧٣ ص ٧۳ ).
تعریف اختلالهای شخصیت
اختلالهای شخصیت،الگوهای صفات دیرپا،ناسازگار و غیرقابل انعطاف هستند وشخص را از عملکرد درست در جامعه باز می دارند رفتار شخص غالبا روابط اجتماعی وی را مختل می سازد. اختلالات شخصیت شامل انواع گوناگون است.
اختلالهای شخصیت،الگوهای غیر انطباقی نافذ و مستمر رفتار که عمیقا جا افتاده اند وقابل انتساب به اختلالات محور1 واختلالات محور3 ، یا مشکلات نقش فرهنگی نمی باشد.انها اختلالات صفات هستند تا حالات.
صفات غیر انطباقی ممکن است رفتاری،هیجانی،شناختی،ادراکی یا روان پویایی باشد.
.(اتکینسون،واتکینسون وهیلگارد،محمد نقی براهنی وهمکاران،١۳٧٣ ص ٧۳ ).
افرادی که دارای اختلالات شخصیت می باشند دارای علائمی که برای خودشان ناراحت کننده باشد،نیستند. در اصطلاح شناسی وروانکاوی،آنها دارای نوروزمنش character nevrosis هستندونه یک نوروز علامت دارsymptom nevrosis .
مشخصه اختلال شخصیت،مادام العمر بودن آن، رفتار تکراری ونابهنجار واغلب ناکام کننده خود فرد اﺴت ومعمولا علائم جنسی وروانى وناراحتی با ان همراه نیست.افرادی که اختلال شخصیت دارند، معمولا بدون اضطراب هستند،مگر آن که با استرسهای محیطی مواجه گردند اما برخی ویژگیهای شخصیتی مثل وسواس،خود شیفتگی یا وابستگی ممکن است به حدی ناچیز باشد که مداخلهای در عملگردهای فردنداشته باشند. .( لیندالیل،نباب وگاهان،١٣٧۴ ص٢۰١ )
تعریف شخصیت خود شیفته
اختلال شخصیت خود شیفته یک اختلال عاطفی مهم است که تکبر،مبالغه وخودستایی از خصوصیات ان است.افراد مبتلا به این اختلال نسبت به مردم هیچ گونه احساس یگانگی و دلسوزی ندارند اما مدام احتیاج به تحسین دیگران دارند.
اختلال خود شیفته یکی از اختلالهای شخصیت است که کل این اختلال ها،ناتوانی شخص در پذیرش درخواستها و محدودیتهای جهان را منعکس می کند این اختلالات ممکن است به طور منظم در رفتار شخص و ارتباط با خانواده،دوستان و همکاران اختلال ایجاد کند.
( لیندالیل،نباب وگاهان،١٣٧۴ ص٢۰١ )
دیگر اختلالات شخصیت عبارتند از:١- اختلال شخصیت پارانوئید ۲ـ اختلال شخصیت ضداجتماعی ۳ـ اختلال شخصیت مرزی ۴ـ اختلال شخصیت روان رنجوری و وسواس فکری-عملی.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته یک تصور مبالغه امیز از اهمیت خود دارند.چنین افرادی از عزت نفس پائینی برخوردارند اغلب اوقات خود را دوست ندارند(به خود علاقه ای ندارند) بنابراین همیشه به دنبال توجه هستند تا خود را تائید کنند.زمانی نه بازتاب ها تصور مبالغه امیز انها را تثبیت نمی کند،سعی می کنند خود را عقب بکشند.
اختلال شخصیت خود شیفته کمتر از دیگراختلال های شخصیت رایج است وحدودا کمتر از ۱ درصد افراد به ان مبتلا هستند.بعضی از مطالعات نشان می دهد که این اختلال در مردان رایج تر است و درمان ان روان درمانی است.
تاریخچه
نارسیس که نام دختر جوان افسانه ای است که در دوران کهن تصویر خود را در اب زلالی دید ویک دل نه صد دل عاشق خود شد!؟! واین داستان عجیب وجه تمایزی برای معرفی نوعی اختلال شخصیت موسوم به اختلال شخصیت خود شیفته شد.
در اختلال شخصیت خودشیفته مرز بی نهایت نسبت به اعمال ورفتار وگفتار خود مطمئن است وتقریبا حرف کسی را قبول ندارد این افراد به قدری از خود راضی هستند که از منطق عادی جامعه خود فاصله می گیرند وبه طور بیچاره گونه به خود متکی می شوند وکنار امدن با این اشخاص بسیار مشکل است وبه خصوص اگر در جامعه موقعیتهای اجرائی دردست داشته باشند بهتر است پزشکانی که مورد مشورت سازمانهای دولتی وخصوصی برای استخدام افراد هستند به جنبه های روانی ورفتاری اشخاص دقت زیادی داشته باشند .
همه گیر شناسی
طبق dsmiv شیوع تقریبی اختلال شخصیت خود شیفته ۲ تا ١٦ درصد از جمعیت بالینی وکمتر از ١ درصد از جمعیت عمومی است. خطر وقوع این اختلال در فرزندان افراد مبتلا ممکن است بیشتر از دیگران باشد.چون انها احساس غیر واقع بنیانه همه کارتوانی،قدرت مطلق( omnipotenc ) خود بزرگ بینی،زیبا بودن وبا هوش بودن را در ذهن فرزندان خود می دارند. وتعداد افراد مبتلا به این اختلال هر روز بیشتر از پیش گزارش می شود.
عوامل سبب شناختی احتمالی در اختلالهای شخصیت
۱- استعداد سرشتی.
۲- تجارب دوران کودکی که پرورش دهنده رفتار انحرافی بوده اند مانند پاداش گرفتن برای رفتارکنش نمایی action out ،مورد تشویق قرار گرفتن برای اطاعت از مقررات ومواخذه شدن برای خلاقیت واوضاع واحوالی که در ان اجازه رشد رفتار طبیعی داده نشود.
۳- همانند سازی با والدین یا سایر مراجع قدرت که دارای انحرافهای مشابهی هستند. ( کاپلان وسادوک ،پورافکاری،١٣٧٢ ص٢٧٥ )
( کاپلان وسادوک ،پورافکاری،١٣٧٢ ص٢٧٥ )
ویژگیها وخصایص بالینی
افراد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته به خود بزرگ بینی معروف هستند وخود را آدم مهمی می پندارند فکر می کنند شخص منحصر به فردی هستند وباید دیگران به طرز خاصی با انها تا کنند احساس استحقاق وبرتری انها کاملا چشمگیر است تاب تحمل انتقاد را ندارند واز اینکه هر کسی به خود اجازه انتقاد کردن از انها را می دهد عصبانی می شوند یا ممکن است بی اعتنایی کامل به انتقادها از خود نشان دهند.انها فقط نظر خود را قبول دارندو اغلب در طمع کسب شهرت وثروت می باشند،روابط انها واعتماد به نفس انها شکننده است وچون به قواعد مرسوم رفتار تن در نمی دهندممکن است خون دیگران را به جوش اورند.رفتار استشمارگرانه در روابط بین فردی انها چیز کاملا پیش پا افتاده ورایجی است اینها نمی توانند همدلی از خود نشان دهند وتنها برای دستیابی به اهداف خودخواهانه خودشان تظاهر به همدردی می کنند.
اعتماد به نفس این بیماران شکننده است وانها مستعد افسردگی اند ،مشکلات بین فردی ،مشکلات شغلی فرد واز دست دادن محبت دیگران از جمله فشارهای روانی شایعی است که خود شیفته ها با رفتارشان برای خودشان ایجاد می کنند واین فشار ها نیز همانهایی هستند که این افراد هیچ نمی توانند از پسشان برآیند.
ویژگیهای این بیماری بر طبق ملاکهای علمی Dsm-Iv دارای این مضمون است:
الگوی نافذ وبارز خود بزرگ بینی وبزرگ منشی در تخیلات ورفتار،انتقادناپذیری،نیاز به ستایش وتمجید فراوان وفقدان همدردی که زمینه های مختلفی از زندگی خود را نشان می دهد.با بعضی از ویژکیهای زیر می توان به وجود انها پی برد:
1- احساس بزرگ منشی: مانند اینکه بدون لیاقت وصلاحیت،خودش را بهتر از دیگران بداند مثل رهبری که خودش را یا همسرش را اشرف مخلوقات معرفی می کندوبیان می دارد شما گناهانتان را به من بگوئید من همه انها را پاک خواهم کرد؟!
2. مشغولیت ذهنی با قدرت درخشندگی وپیروزی های بی پایان:مثل رهبری که دائما فکروذکرش مبتنی است بر راهبری همه جریانات پیروزی های مکرر در صحنه های مختلف وپیشتاز همه بودن هر چند که در عمل واقعا اینطور نباشد اشتغال ذهنی با سلاحهای گوناگون ،توپ،تانک و... لذتبخش تفکرات او واشتغال ذهنی دائمی او است.
3. اعتقاد به اینکه ویژه و یگانه است وتنها بوسیله افراد خاصی می تواند فهمیده شود:مثل رهبری که معتقد باشد كه فقط افرادی که کاملا تسلیم او باشند او را می فهمند یا افرادفقط پس از طی پروسه خود ازادی های انچنانی او را در می یابند ومی فهمند!
4. نیاز به تمجید وستایشفراوان: مثل مردی که اگر در جمعی حضور یابد وتعریف وتمجید از او نکنند ناراحت می شود ،افرادی را که نسبت به او هورا مىکشند وبه نفعش شعار می دهند بالا میبرد وممکن است به حد معاونت خود یا ریاست جمهوری وامثالهم برساندوقدرت تعمل شایسته ترین افراد را بدون تعریف وتمجید از خود ندارند.
5. احساس استحقاق:مثلا احساس می کند که مستحق است که همه جریانهای مشابه ،اورا به عنوان رهبری یگانه وﭙﯿشتاز بپذیرند،احساس می کند که استحقاق این را دارد که در حالی که نمی تواند چند هزار نفر را اداره کند همه خلق او را در آغوش بگیرند ﻮبپذیرندو...
6- سود استفاده گردر مورد امور بین فردی:چنین فردی مثلا افرادش را وادار به اقرار گناه وخطا در گذشته می کند و در همین حال گفته ها و رفتارانها را ضبط نموده ودر مواقعی دیگر وبه منظور بر حق و والا جلوه دادن خود از انها استفاده می کند.
7. همدردی (Empathy) ندارد:مثلا اعضایش را گروه به خاک وخون می کشد وبه انها می گوید شما توحید را نمی فهمید اعضای تحت مسئولیش را به بیگاری می کشاند وبه اﻧها می گوید شما به سیاست کاری نداشته باشید.ممکن است به ظاهر وبه دروغ احساس همراهی ودلسوزی از خودش نشان دهد ولی در عمل اینطور نیست واین تظاهر جهت ارضا خودش می باشد.
8. حسادت در مورد دیگران:چنین فردی غالبا در مورد دیگران نسبت به او حسادت می ورزند ومعمولا این حسادت را به صورت ناسزاگوئی به دیگران نشان می دهد.
9. رفتارونگرشهای مغرورانه وپر نخوت: مثلا بدون محاسبه وبینش سیاسی ونظامی جمعی را با ادعای فتح های آن چنانی راه می اندازد وبه خاکوخون می کشد،انتقاد پذیر نیست وانتقاد را به خشم وناسزاگوئی واذیت وازار پاسخ می دهد.
وجود چند ملاک از ملاکهای فوق درفردی برای تشخیص این بیماری شخصیتی کافی است،البته لازم است به صورت الگوی نافذ رفتاری در او باشد ونه تک مورد برخوردی.
این افراد از دیگران توقع دارند انها را تحسین نمودن وهمه ارزوها و در خواستهای انها را بر اورده کنند اما به نیازهای دیگران اعتنایی ندارند وچون انها خود را استثنایی می دانند،احساس می کنند که فقط افراد عالی مقام می توانند نیاز ها ومشکلات خاص انها را درک کنند.انها ارزوهای زیادی برای زندگی خودشان دارند واز کسانی که به نظر انها موفق تر،زیباتر یا باهوشتر هستند به شدت می رنجند.انها دل مشغول رسیدن به اهداف خودشان هستند وبرای تحقیق بخشیدن به این اهداف هیچ ابا ندارند که دیگران را استثمار کنند.به رغم اینکه انها خودوالابینی خویش را به نمایش می گذارند،اما اغلب دچار خود ناباوری هستند.روابط با دیگران خواه اجتماعی،شغلیویا رومانتیک باشندبا برداشت از دیگران به عنوان وسایلی برای ارضای شخصی تحریف می شوند به علاوه انها می توانند متکبر وخود پسند باشند که این ویژگیها در روابط میان فردی انها اختلال ایجاد می کنند.
*میلون وهمکارانش با در نظر داشتن این نکته که در تعریف اختلال شخصیت خود شیفته انواع رفتارها گنجانده شده است.چند تیپ فرعی را مطرح کردند:خود شیفته نخبه گرا-عاشق پیشه – غیر اخلاقی وجبرانی.
1) نخبه گرایان: احساس افتخار وقدرت می کنند وتمایل دارند مقام وموقعیتهای خود را به رخ دیگران بکشند.معمولا در حال ترقی هستند وبه شدت به ارتقای درجه خود مشغولند ومی کوشند جایگاه خاصی را به وجود اورند واز هر فرصتی برای مشهور شدن استفاده می کنند.
2) عاشق پیشه: تمایل دارند از لحاظ جنسی اغواگر باشند با این حال از محبت واقعی اجتناب می کنند این گونه افراد خیلی دوست دارند افراد ساده لوح از لحاظ هیجانی نیازمند را وسوسه کنند وانها را طوری به بازی بگیرند که به طور فریبنده ای نشان دهند دوست دارند با انها رابطه نزدیکی داشته باشند وبا اﻴن حال موقت از بدن پر حرارت دیگران بهره کشی کنند.
3) غیراخلاقی: از این نظر که بی وجدان ،فریبکار وخودپسندواستثمارگر هستند خیلی به افراد ضداجتماعی شباهت دارند.حتی وقتی که معلوم می شود انها به خاطر انجام دادن رفتار غیرقانونی گناهکار هستند نگرش بی اعتنایی دارندوبه طوری عمل می کنند که انگار قربانی را باید به خاطر توجه نداشتن به انچه روی داده است،سرزنش کرد.
4) جبرانی :منفی گرا هستند و می خواهند احساسات عمیق حقارتشان را خنثی کنند انها می کوشند توهمات برتر بودن واستثنایی بودن را ایجاد کنند. (از خوش،١٣٧۴ ص١٩٧ ).
تشخیص افتراقی
هر ۳ اختلال نمایشی، فردی وضد اجتماعی اغلب همزبان با اختلال شخصیت خود شیفته در یک مرز وجود دارند.واین به معنی این است که تشخیص افراتی انها از هم بسیار دشوار است.بیماران دچار اختلال شخصیت خود شیفته کمتر از بیماران مبتلا به اختلال شخصیت فردی اضطراب دارند،زندگی اشان کمتر از انها اشوبناک است واقدام به خودکشی نیز کمتر می کنند ودر بیماران دچار به اختلال شخصیت ضداجتماعی سابقه رفتار تكانشی وجود دارد که اغلب به سوﺀ مصرف الکل و سایر مواد مربوطه است و باعث می شود که گرفتاریهای مکرر قانونی پیدا کنند، در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی خصایصی از الت نمایشی (exhibitionism) ودست انداختن و سرکار گذاشتن دیگران در روابط بین فردی دیده می شود که با انچه در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته دیده می شود مشابهت دارد. ( کاپلان وسادوک ،پورافکاری،١٣٧٢(
تشخیص
تشخیص این اختلال معمولا توسط روان درمان گر انجام می شود.علاوه بر مصاحبه با افراد مبتلا، روان درمان گر نیز به ازمایش،مشاهدات تستهای روانی و مصاحبه با افراد دیگر می پردازد تا بتواند ان را تشخیص دهد.
انها اگر ۵ مورد از غلائم زیر را پیدا کنند فرد را مبتلا به این اختلال می دانند:
1- خود انگاره متکبرانه.
2- خیال بافی درباره داشتن ویژگی های خاص می توانند تورا درک کنند.
3- احساس خود برتربینی وفکر کنی که افراد خاص می توانند تو را درک کنند.
4- نیاز به تحسین بیش از اندازه
5- حس استحقاق
6- سوﺀ استفاده از دیگران.
7- عدم علاقه و دلسوزی نسبت به دیگران
8- حسادت به دیگران ویا این تفکر که دیگران نسبت به او حسودی می کنند
9- رفتارهای متکبرانه ومغرورانه
*بیشتر دانشمندان معتقدند که تکبر مشخصه اصلی تشخیص اختلال شخصیت خود شیفته از دیگر اختلالات مربوط است که علائم مشابهی دارند هم چنین تشخیص به وجود این خصوصیات در یک الگوی در حال پیشرفت از ابتدای دوره بلوغ و در شرایط مختلف بستگی دارد.این اختلال تقریبا هرگز در نوجوانی تشخیص داده نمی شود.اگر چه نوجوانان ممکن است رفتارهای خود شیفتگی از خود نشان دهند اما این ویژگیها معمولا زمانی صحیح است که رشد شخصیت بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد.
ویژگیهای تشخیصی
ویزگی اصلی اختلال شخصیت خود شیفته، ٰالگوی فراگیر بزرگ منشی، ٰنیاز به تحسین وفقدتن همدلی است که از اوایل بزرگسالی آغاز ودر زمینه های گونگون ظاهر می شود .
افرادمبتلا به این اختلال ٰیک حس بزرگ منشی مبنی برمهم بودن دارند (ملاک 1).آنها بطور معکول توانائیهای خود رابیش از اندازه برآورد می کنند ومهارتهای خود را بزرگ جلوه می دهند ٰاغلب مغرور وپرمدعا به نظر می رسند وبا شادمانی تصور می کنند که دیگران ارزش همانندی را برای کوشش آنان قایلند وهرگاه تمجیدی راکه فکر می کنند سزاوار آنند دریافت نکنند ٰممکن است شگفت زده شوند . اغلب در قضاوتها ی مغرورانه از مهارتهای خود ٰمهارتهای دیگران را به طور ضمنی کمتر از اندازه برآورد می کنند (بی ارزش کردن ).آنها اغلب باخیالپردازیهای مربوط به موفقیت نامحدود ٰقدرت، ٰاستعداد، برجستهٰٰ، زیبایی یا عشق آرمانی اشتغال ذهنی دارند (ملاک 2).آنها ممکن است دربازه تحسین وامتیازی مه مدتهاست به تاخیر افتاده اشتغال ذهنی داشته باشندوخودشان را به گونهای دلخواه با افراد مشهور یا ممتاز مقایسه می کنند .
افراد مبتلا به شخصیت خود شیبفته معتقدند که برتر، ٰاستثنایی یا بی همتا هستند واز دیگران انتظار دارند که آنها را به همین صورت در نظر بگیرند (ملاک 3). ممکن است احساس کنند که تنها افراد استثنایی ویا از طبقه اجتماعی بالا می توانند آنها را درک کنند و فقط باید به اینگونه اشخاص ارتباط داشته باند وممکن است ویژگیهایی چون«بی همتا »، «کامل» ویا «سرآمد » را به اشخاصی که با آنها ارتباط دارن ، نسبت دهند .
افرادمبتلا به این اختلال معتقدند که نیازهایشان استثنایی وفراسوی بینش افراد معمولی است .عزت نفس این افراد با نسبت دادن ارزش آرمانی به کسانی که با آنها در رابطه هستند ،افزایش می یابد (یعنی بازتاب آیینه وار از خودشان ).آنها احتمالا در ارتباط داشتن با اشخاص «سطح بالا»(دکتر ،وکیل ،آرایشگر ،استاد)وبه عضویت در آمدن در «بهترین »موسسات پافشاری می کنند ولی ممکن است برای اعتبار افرادی که آنها رامایوس می کنند ،ارزشی قایل نشوند .
افراد مبتالا به این اختلال معمولا به تحسین زیادی نیاز دارند (ملاک 4)عزت نفس آنها تقریبا بطور ثابتی شکننده است .آنها ممکن است نسبت به اینکه تا چه اندازه کارها را خوب انجام می دهند وتا چه اندازه توسط دیگران مورد احترام قرار می گیرتد ،اشتغال ذهنی داشته باشند . این امر اغلب به شکل نیاز به توجه وتحسین دایمی ظاتهر می شود .ممکن است انتظار داشته باشند که با هیاهوی بسیار از آنها استقبال به عمل بیاید وهرگاه دیگران به دارئیهای آنها غبطه نخورند متعجب می شوند .آنها ممکن است با جاذبه وفریبندگی زیادهمواره در جستجوی تحسین وستایش باشند . در انتظار غیرمنطقی این افراد از رفتار بسیار خوب دیگران ،یک حس استحقاق داشتن وجود دارد (ملاک 5). آنها انتظار دارند نیازمندیهایشان برآورده شوند در غیر اینصورت متحیر یا خشمگین می شوند .برای مثال ،ممکن است فکر کنند که مجبور نیستند در صف بایستند وحق تقدم آنها چنان مهم است که دیگران یک باید نوبت خودشان را به آنها بدهند وبنابراین هرگاه دیگران در «کارهای خیلی مهم آنها»همکاری نکنند عصبانی خواهند شد . این احساس محق بودن همراه بافقدان حساسیت نسبت به خواستها ونیازهای دیگران ممکن است به بهره کشی هشیارانه یا ناخواسته از دیگران منجر گردد (ملاک 6).آنها انتظار دارند هرآنچه را می خواهند ویا احساس می کنند که نیاز دارند ،به دست آورند قطع نظر از اینکه این امر چه معنایی برای دیگران دارد . برای مثال ،این افراد انتظار دارند دیگران برای آنها از خودگذشتگی زیادی انجام دهند وممکن است بدون توجه به تاثیری که این امر برزندگی دیگران می گذارد ،کارهای زیادی بعهده دیگران بگذارند .آنها به شرطی مایل به برقراری روابط دوستانه یا عاشقانه هستند که به نظرشان شخص مورد نظر وسیله ای برای رسیدن به هدفهایشان باشد ویا عزت نفس آها را تقویت کند .این افراد اغلب امتیازهای ویژه یا منابع زیادی را غصب می کنند چون معتقدند که بعلت «استثنایی بودن »شایستگی آنها را دارند .
افراد مبتلا به این اختلال شخصیت خودشیفته معمولا فاقد حس همدلی بوده ودر شناخت خواسته ها ،تجربه های ذهنی و احساسهای دیگران مشکل دارند (ملاک 7)ممکن است فکر کنند دیگران به رفاه آنها کاملا علاقمند هستند .آنها مایلند در زمینه مسایل مورد علاقه ی خود بطور مفصل ونامناسبی بحث کنند ،در حالی که نمی توانند درک کنند که دیگران نیز ممکن است احساسها ونیازهایی داشته باشند .اغلب نسبت به اشخاصی که در زمینه ی مسایل مورد علاقه ی خود صحبت می کنند ،به گونه ای اهانت آمیزو عجولانه برخورد می کنند .این افراد اغلب از آزاری که گفته هایشان ممکن است به بار آورد غافلند (برای مثال ،مکررا به معشوق ویا معشوقه ی قبلی خود می گویند که «من اکنون یک رابطه جاودانی دارم »،در برابر فردی که بیمار است در مورد سلامتی خود لاف میزنند ).هنگامی که به نیازها،خواسته ها یا احساسها دیگران پی می برند ،به گونهای اهانت آمیز این پدیده ها را نشانه ضعف یا آسیب پذیری تلقی می کنند .کسانی که با افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته در ارتباطند ،به طور معمول آنها را ازاحاظ هیجانی ،سرد وفاقد علاقه متقابل می یابند .
این افراد اغلب به وضعیت دیگران غبطه می خورند ویا معتقدند که دیگران به آنها حسادت میورزند (ملاک 8).آنها معمولا به موفقیتها یا دارائیهای دیگران غبطه می خورند و احساس می کنند که خودشان شایستگی بیشتری برای آن نوع پیشرفتها ،تحسینها یا امتیازها دارند .آنها به شدت کارهای دیگران را بی ارزش می کنند ،بویژه هنگامی که دیگران به واسطه ی کارهایی که انجام داده اند مورد سپاسگزاری یا تمجید قرار گیرند . رفتارها ی غرور آمیز ومتکبرانه ،مشخصه این افراد است .آنها اغلب نگرشهای متکبرانه ،تحقیر کننده و ترحم آمیز دارند (ملاک 9).برای مثال فرد مبتلا به این اختلال ممکن است از کودنی یا گستاخی یک مستخدم بی دست وپا شکایت کند ویا با استدلال که معاینه ی یک پزشک از سر لطف یا از روی ترحم است ، ارزیابی پزشک را متوقف سازد .
ویژگیهای واختلالهای همراه
آسیب پذیری عزت نفس مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته باعث می شود که آنها نسبت به آسب ناشی از انتقاد یا شکست خیلی حساس باشند .اگرچه ممکن است ظاهرا این حساسیت را نشان ندهند ،ولی انتقاد باعث میشود که آنها احساس پستی ،سرافکندگی ،پوچی ونهی بودن نمایند آنها ممکن است به این بی اعتنایی با تکبر ،خشم و نافرمانی واکنش نشان دهند .چنین تجربه هایی اغلب به انزوای اجتماعی یا ظاهری متواضع می انجامد که بزرگ منش آن را پنهان کرده ویا آن را محافظت می کند .در این افراد روابط بین فردی معمولا به علت مشکلات ناشی از احساس محق بودن ،نیاز به تحسین وعدم توجه نسبی به حساسیتهای دیگران ،آسیب می بیند .اگرچه ابراز جاه طلبی تکبرآمیز وگستاخی زیاد ممکن است به پیشرفت زیاد منجر گردد ،ولی عملکرد فرد به علت عدم تحمل انتقاد یا شکست مختل می شود .گاهی کارکرد شغلی پائین می آید وبه صورت عدم اشتیاق فرد برای خطر کردن در موقعیتهای رقابتی یا سایر موقعیتها یی که درآنها امکان شکست وجود دارد ،ظاهر می شود .احساسهای مستمر شرم وسرافکندگی همراه با انتقاد از خود ممکن است با انزوای اجتماعی ،خلق افسرده واختلال افسردگی عمده یا افسرده خویی در ارتباط باشند .برعکس آن دوره های پایدار بزرگ منشی ممکن است با خلق هیپومنیک در ارتباط باشند اختلال شخصیت خودشیفته همچنین با بی اشتهایی عصبی واختلالهای مرتبط با مواد (بویژه مرتبط با کوکائین )همراه است .اختلالهای شخصت نمایشی ،مرزی ،ضد اجتماعی و پارانومایی ممکن است با اختلال شخصیت خودشیفته همراه باشند .
(متن تجدید نظر شده راهنمای تشخیصی و آماری چاپ چهارم ص 1044)
ویژگیهای خاص وابسته به سن وجنسیت
صفات خودشیفتگی بویژه ممکن است در نوجوانان شایع باشد ولزوما مبین آن نیست که چنین فردی به اختلال شخصیت خودشیفته مبتلا خواهد شد .افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته ممکن است در سازگاری با محدودیتهای جسمانی وشغلی که جزء جدایی ناپذیر فرایند پا به سن گذاشتن است ، مشکلات ویژه ای داشته باشند .تقریبا 75 0/0 -50 0/0 افرادی که روی آنها تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته گذاشته می شود ، مرد هستند .
شیوع
شیوع اختلال شخصیت خودشیفته در جمعیت بالینی 16 0/0 - 2 0/0 و در جمعیت کلی کمتر از 1 0/0 برآورده شده است. (دستیابی سریع به اصول بیماریها 1 روانپزشکی ،دکتر کیانوش کیانی ودکتر سید یوسف مجتهدی ودکتر رضا قنبرپور مقدم )
بزرگ منشی در اختلا ل شخصیت خود شیفته
شخصیت خود شیفته ،درتمام طول مصاحبه این احساس را به شما میدهد که شما اینجا هستید که اهمیت خود بافته اش را تاکید کنید . تا وقتی با بیمار همراهی می کنید شما به عنوان یک مصاحبه گر فوق العاده خواهید بود با اینحال اگر احساس بزرگ منشی که نسبت به خودش دارد را تاکید کنید ،نمی توانید به بیمار کمک کنید تا بزرگ منشی خود رادر برابرواقعیتهای زندگی روزمره اش بیازماید .ولی ،کمک به بیمار در تشخیص محدودیتهایش ایگوی متورم اورا خالی خواهد کرد .
از نظر شما ؛بزرگ منشی در تضاد آشکار با واقعیت است ، ولی بیمار بینشی ندارد که بتواند تفاوت بین شخصیت سالم ونقاد خود وتمایلات پاتولوژیک خود راببیند .اتحاد بین شما وبخش سالم شخصیت بیمار ناممکن است .فقدان بینش او مانع از برقراری رابطه میگردد.
در اینجا مصاحبه با هنری رامی خوانید که یک روانپزشک کودک از گروه اطفال شرق آمریکا است :
1-م :سلام هنری
ب : قبل از اینکه چیزی بپرسی بذار در مورد علت ملاقات خودم با تو صبحت کنم . من اینجا اومدم تا با تو بعنوان یه دوست راز دار و باهوش وباشعور ،مشکلاتی را که در رابطه ام با این کودن ها ی بی صلاحیت دارم درمیان بذارم . به اونا باید گفت تکنسین پزشکی ؛ اونا از ماهیت مشکلاتی که باهاش سروکار دارن هیچی نمی دونن. ما از خیلی وقت پیش با هم اختلاف داریم که الان بالا گرفته . اونا حتی پس از اینکه کتابم منتشر شد مهارت منو در رشته ام زیر سئوال بردن .باید تصمیم بگیریم که از این درمانگاه که این کودنها را حمایت می کنه خارج بشم یا اونارو به مبارزه دعوتم کنم .
2- م : دکتر l (مدیر درمانگاه )در این مورد چی فکر کنه ؟
ب : من چند بار با اون صحبت کرده ام ، به اون اخطار کردم ،اونو وادار کردم همه چیز راآشکار کند ، اما نمی تونه اقدامات لازمو انجام بده .
3-م : دکترهایی که با ها شون اختلاف داری ،چه کسانی هستند ؟
ب : چند تا متخصص کودکان که در درمانگاه من هستند . اونها بهیچ وجه شم بالینی ندارن . قضاوت اونها در مورد قابلیت اعتماد بچه هایی که مورد آزار جنسی قرار می گیرند بطور وحشتناکی بده
4-م:چطور مگه ؟
ب : من بعنوان یک روانپزشک قانونی کودک وبالغ ،تجاربی دارم که به من اجازه می ده بگم بچه دروغ میگه یانه .اما همه اونها از این مطلب نگرانن که آیا بچه اختلال سلوک داشته یا سوءمصرف دارویی کرده ؟اصلا به بصیرت ،تشخیص ، ودرک پویاییهای خانواده توجه ندارند .
5-م :خب هنری من در این زمینه اطلاعی ندارم ،میتونی به من بگی براساس چه معیارهایی بچه را قابل اعتماد می دونیم .
ب: این خیلی روشن ،تعجب می کنم که جنین سئوالی میکنی ،مگر کتاب مرا مطالعه نکردی ،یک کپی برات فرستادم .آیا تو واقعا میخواهی که من اصول ابتدایی را دراینجا به تویاد بدم ؟
6-م : خب ،چون یکی از مباحثی که تودر دانشگاه درس می دی راجع به قابل ااعتماد بودن شهود است ،میخواهم بدونم چطور به این سئوال جواب می دی .
ب: بذار بگم چطور .من شش معیار به تو می گم :تجربه ، تجربه ، تجربه ،دانش، درک وقضاوت ،چطور بود ؟حدس می زنم این معیارها با وسواس تو جور در نمیاد .
7-م : زود باش هنری ،میتونی بهتر از این باشی .
ب: تو واقعا مهارت خود را درطب از دست دادی ،چونکه از روانکاوی فاصله گرفتی .آموخته های عصب شناختی نو کافیه که یکی بهتر از توبسازه .حدس می زنم بی معنی باشه اگر بخواهیم بیشتر از این صحبت کنیم .
8-م : خیلی خب هنری ،فکر میکنم برای تو کمکی از دست من برنمیاد به نظرم متخصصین کودکان واقعا نمیتون مقاله هایت را درک کنند .
ب : حالا داریم به یه جایی می رسیم
9-م: میخوام بدونم چرا فکر می کنی اونا تو رو بد درک می کنن
ب: من که گفتم !این از سبک مغزی اوناست
ب : گوش کن ، این کار من نیست! فکر می کنی من کی هستم ؟ خودت می دونی که من با همه جور آدمی سروکار داشتم که اگر زیرک ترین آدما نبودن لااقل قوه درک وذکاوت داشتن . تو واقعا انتظار نداری که خودمو تا سطح اونا پایین بیارم ونگران باشم که دکترای کودکان چه فکر می کنن !
11-م : خوب ،این به هدفهای تو بستگی داره
ب: منظورت چیه ؟ من برای امتحان اینجا نیومدم . تو خطابت همیشه به منه ، در هر صورت خیلی ممنون – تشکر ،چه تشکری !
12 –م : بس کن هنری ما با هم دوست هستیم ،من میخوام به تو کمک کنم که بفهمی یک جای کار عیب داره !میخوای به اونهانشون بدی که متوجه نیستند ، یا میخوای استدال تشخیصی خودتو به اونها منتقل کنی ؟
ب : نادان ..من از این گفتگو لذت نمی برم . فراموشش کن .
13-م : خب هنری به نظرم احساس می کنی به تو توهین شده و تورا بد درک می کنن .
ب : به جهنم .اونا اینطور فکر می کنن چون متخصص اطفال هستند ویه درجه از من بالاتر ، تو هم ظاهرا طرف اونا هستی ،فقط برای اینکه اونا فکر میکنند دکترای واقعی اند ، درست همانطور که تو فکر می کنی ، شاید کار درست را تئ کردی که وارد نورولوژی شدی . اگه یه دفعه دیگه به دنیا می اومدم من همین کار و می کردم (چشمهایش پ از اشک می شوند ) تو نمیتونی بفهمی که من چقدر از دست این گروه رنج بردم . بهرحال تو ریک جراح را می شناسی ؟ ما برای کارهامون از یه دانشجوی پرستاری مشترک استفاده می کنیم . اون واقعا یه الاغ از خود راضیه ، تو هنوز مشاوره می دی ؟
14- م : یه چند تایی ، چرا می پرسی؟
ب : اگر کسی را می شناسی که به مشاوره احتیاج داره ،من آماده ا م ...میتونی منو توصیه کنی .
این مصاحبه نشان می دهد که چگونه یک بیمار مبتلا به اختلال سخصیت خودشیفته سعی میکند با تعریف واقعیتها خود مهم پنداریش را حفظ کند . تلاشهای مصاحبه گر برای وادار کردن هنری به بررسی رفتارش ، با شکست مواجه می گردد . وقتی مصاحبه گر در برابراین عکس العمل (که به خاطر تحرف بزرگ منشانه اوست )،همدلی نشان می دهد ،بیمار مختصری سست می شود ، ولی می کوشد تا با لاف زدن درباره واقعیتهایش حالت خود را دوباره بدست آورد .
مانند سایر اختلا لات شخصیت ، توجه توام با همدلی نسبت به هدف شخصی خود شیفته نظیر :
تو فقط احساس می کنی با ارزش هستی که خودت ودیگران را متقاعد کنی از همه برتر هستی
یا همدلی نسبت به عواقب رفتار ناشی از خودشیفتگی مثل :
به نظرم رنجیدی بگذار ببینم چرا ناراحت هستی وچطور می توانم ناراحتی تو را برطرف کنیم
ممکن است صرفا بطور موقت بیمار نسبت به مشکلاتش توجه پیدا کند . معمولا هر بار بیمار نسبت به مشکل خود بینش پیدا می کند ؛به دنبال آن تصویر متلاشی شده ی خود را با بزرگ منشی ترمیم می نماید .
(اصول مصاحبه بالینی برمبنای –IV،DSM ص 432 و433)
درمان
درمان اختلال شخصیت خود شیفته معمولا بسیار مشکل وطولانی مدت است درمانگر برای تشخیص اختلال وفهم نحوه بروز ان و پرداختن به رفتارهای خود شیفته نیاز به زمان دارد.روان درمانی فردی رایج ترین نظریه درمان است اما ممکن است بعضی از درمان گران درمان گروهی ودرمان خانواده را ترجیح دهند.افراد مبتلا ممکن است نسبت به پرسه حالت دفاعی داشته باشند زیرا ممکن است همکاران وافراد خانواده انها را مجبور به درمان کرده باشند.
بیشتر افراد مبتلا مطیع وپذیرای روابط درمانگر نیستند ویا علاقمند به پاسخگویی ونظریات درمانگر نمی باشند.انها معمولا دوست دارند درمانگر رفتار انها را تایید کند . زمانی که درمانگر واقعیت خودانگاره ویا مشکلات با رفتارهای خاص را می پرسد فرد به صورت دفاعی واکنش نشان می دهد وکارومهارت درمانگر را بی ارزش نشان می دهد ویا درمان را ادامه نمی دهد.
هدف کوتاه مدت روان درمان پرداختن به علائم مانند افسردگی، سرافکندگی است که نتیجه سرکوب شدن عزت نفس می باشد.هدف بلند مدت روان درمان این است که تا حدی دوباره شخصیت را شکل دهد تا فرد بتواند افکار خود را تغییر دهد تا بتواند از عزت نفس استواری برخورداربشود وبا دیگران به طریق مناسبی ارتباط برقرار کند.
استفاده از دارو در این مورد بسیار محدود است اما ممکن است پزشک داروهایی برای درمان علائم مربوطه مانند اضطراب و افسردگی تجویز کند.
رویکرد روان پویشی
طبق رویکرد روان پویشی،درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته بر این نظر استوار است که انها فاقد تجربیات اولیه تحسین شدن برای ویژگیهای مثبتشان هستند. هدف درمان این است که تجربه رشدی اصلاحی تامین می شود به این صورت که درمانگر برای حمایت کردن از تلاش درمانجو در رسیدن به شهرت وتحسین شدن ،با او همدلی می کند، اما در عین حال می کوشد وی را به سمت این درک واقع بینانه تر هدایت کند که هیچ کس بی عیب نیست.عجیب اینکه هر چه درمانگر،درمانجو را بیشتر به رسمیت بشناسد وحمایتش کند او کمترخود بزرگ بینی وخود محور می شود . ( کاپلان وسادوک ،پورافکاری،١٣٧٢(
درمان شناختی – رفتاری
برای اختلال شخصیت خود شیفته نیز به سمت کاهش دادن خود بزرگ بینی درمانجو وتقویت کردن توانایی های او را برقرار کردن رابطه با دیگران گرایش دارد. درمانگر برای رسیدن به این هدف مداخله هایی را ترتیب می دهد. که به جای حمله کردن به تمایلات خود بزرگ بینی وخود محوری درمانجو، روی انها کار می کند برای مثال درمانگر به جای اینکه سعی کند درمانجو را متقاعد سازد کمتر خود خواه باشد می کوشد به او نشان دهد که راههای بهتری هم برای رسیدن به هدفهای شخصی مهم وجود دارند ودر عین حال درمانگر از تسلیم شدن در برابر در خواستهای درمانجو برای نظر مساعد وتوجه خودداری می کند زمانی که درمانگر یک برنامه کاری را با اهداف درمانی روشن تهیه وان را دنبال می کند درمانجو یاد می گیرد که چگونه محدودیتهایی را در زمینه های دیگر زندگی تعیین کند. ( لیندالیل،نباب وگاهان،١٣٧۴(
دارو درمانی
برای بیمارانی که یکی از علائم بالینی اشان چرخشهای سریع خلق (moolswines) است ،لیتیوم یا (eskalith) را به کار می برده اند واختلال شخصیت خود شیفته نمی توانند طرد را تحمل کنند ومستعد افسردگی هستند وداردهای ضد افسردگی به ویژه داروهای سرتونرژیک می تواند مفید باشد.
منابع
(اتکینسون،واتکینسون وهیلگارد،محمد نقی براهنی وهمکاران،١۳٧٣ ص ٧۳ ).
)روانشناسی مرضی ساراسون
( لیندالیل،نباب وگاهان،١٣٧۴ ص٢۰١ ) .
( کاپلان وسادوک ،پورافکاری،١٣٧٢ ص٢٧٥ ).
وبلاگ مقالات کامل روانشناسی پایان نامه و.....
برچسب : نویسنده : مصطفی نجفی ravanshenas بازدید : 291